Μερικές σκέψεις για την απόφαση του ΔΔΧ της 05.12.2011

Η δίκη για την άσκηση veto της Ελλάδας στην ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ αποτελεί ένα stress test της Ενδιάμεσης Συμφωνίας του 1995. Στις 52 σελίδες της απόφασης εξετάζονται ενδελεχώς οι πτυχές της και τίθενται κάτω απο το πρίσμα της ερμηνείας του Δικαστηρίου.

Το δικαστήριο αποφάνθηκε οτι η Ελλάδα με τη συμπεριφορά της μπλόκαρε καταχρηστικά την είσοδο της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ συaνδέοντας την είσοδό της στη Συμμαχία με το θέμα του ονόματος χωρίς να έχει δικαιοδοσία να το κάνει έτσι όπως αυτό ορίζεται απο την Ενδιάμεση Συμφωνία. Να σημειωθεί οτι η Ενδιάμεση Συμφωνία δεν επιτρέπει στην ΠΓΔΜ να μπεί σε διεθνείς οργανισμούς με όνομα διαφορετικό του ΠΓΔΜ.  Στο κείμενο της απόφασής του το Δικαστήριο υπογραμμίζει και ένα «κενό» στην Ενδιάμεση Συμφωνία όπου η Ελλάδα δεν αντιτίθεται ρητά και πάντα στο να χρησιμοποιεί η ΠΓΔΜ το συνταγματικό της όνομα (Δημοκρατία της Μακεδονίας) όταν εκείνη αυτοπροσδιορίζεται.

Απόσπασμα απο την απόφαση της 5/12/2011 του Δικαστηρίου:

95. Article 1, paragraph 1, of the Interim Accord, provides that the Respondent will recognize the Applicant as an “independent and sovereign state” and that the Respondent will refer to it by a provisional designation (as “the former Yugoslav Republic of Macedonia”). Nowhere, however, does the Interim Accord require the Applicant to use the provisional designation in its dealings with the Respondent. On the contrary, the “Memorandum on ‘Practical Measures’ Related to the Interim Accord”, concluded by the Parties contemporaneously with the entry into force of the Interim Accord, expressly envisages that the Applicant will refer to itself as the “Republic of Macedonia” in its dealings with the Respondent. Thus, as of the entry into force of the Interim Accord, the Respondent did not insist that the Applicant forbear from the use of its constitutional name in all circumstances.

Η ενδιάμεση Συμφωνία προβλέπει οτι η ΠΓΔΜ θα πρέπει να χρησιμοποιεί τον όρο FYROM και όχι το συνταγματικό της όνομα για να μετέχει σε διεθνείς οργανισμούς. Το Δικαστήριο διακαίωσε την ΠΓΔΜ στο θέμα της συνόδου του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι διότι η Ελλάδα μπλόκαρε προληπτικά την είσοδό της στο ΝΑΤΟ στηριζόμενη στην προοπτική (prospect) οτι η ΠΓΔΜ θα χρησιμοποιούσε αυτό το όνομα στο εσωτερικό της συμμαχίας. Αυτό είναι μια υπόθεση κατα το Δικαστήριο.

Απόσπασμα απο την απόφαση της 5/12/2011 του Δικαστηρίου:

98. Taken together, therefore, the text of the second clause of Article 11, paragraph 1, when read in context and in light of the object and purpose of the treaty, cannot be interpreted to permit the Respondent to object to the Applicant’s admission to or membership in an organization because of the prospect that the Applicant would refer to itself in that organization using its constitutional name.

Η καταδίκη της Ελλάδας λοιπόν δεν προήλθε απο αυτό καθεαυτό το γεγονός οτι μπλόκαρε την ενταξιακή διαδικασία της ΠΓΔΜ αλλά απο το γεγονός οτι το έκανε χωρίς να συντρέχουν οι απαραίτητες για το Δικαστήριο προϋποθέσεις. Η απόφαση θα μπορούσε να είναι θετική για την Ελλάδα αν το Δικαστήριο θεωρούσε οτι η ΠΓΔΜ θα επεδίωκε να χαρακτηρίζεται ως Μακεδονία στο εσωτερικό της Συμμαχίας (ποιός έχει αμφιβολίες;) αλλά απο τη στιγμή που η Ελλάδα το μπλοκαρε αυτό προκαταβολικά το Δικαστήριο θεωρεί οτι έχει άδικο. Αυτό κατά τη γνώμη μου είναι ένα κρίσιμο σημείο στο οποίο η Ελλάδα θα μπορούσε να καταγγείλει την αδιάλλακτη συμπεριφορά της ΠΓΔΜ εδώ και χρόνια. Είναι σα να λες οτι απαγορεύεται να καταγγείλεις ένα κλέφτη που είναι έξω απο την πόρτα σου και ετοιμάζεται να μπεί γιατί δεν έχει διαπράξει ακόμα κανένα αδίκημα. Αντίθετα, μπορεί να σε καταγγείλει για συκοφαντική δυσφήμιση! Νομικά κατοχυρώνεσαι μόνο αν τον καταγγείλεις αφού μπει αλλά τότε το κακό έχει ήδη γίνει.

Κατά τη γνώμη μου, η Ελλάδα η Ελλάδα χειρίστηκε λάθος το θέμα του βέτο όχι επι της ουσίας (έπρεπε να το κάνει) αλλά επι της διαδικασίας και της μετέπειτα προσπάθειας πολιτικής εξαργύρωσής του απο τον Κ.Καραμανλή και την Ν.Μπακογιάννη. Η διαδικασία θα έπρεπε να γίνει χωρίς τυμπανοκρουσίες αλλά με σοβαρή και προετοιμασμένη ενημέρωση των κρατών μελών στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ ωστε να μην εκληφθεί η στάση της Ελλάδας ως βέτο (άρα και παραβίαση της ενδιάμεσης συμφωνίας) αλλά ως «παρατηρήσεις» στην ενταξιακή πορεία της ΠΓΔΜ. Κάποιοι έσπευσαν να στήσουν «φιέστα με πυροτεχνήματα» για ένα εθνικό θέμα που επιβάλει λεπτούς χειρισμούς. Αυτοί οι αδέξιοι θορυβώδεις χειρισμοί έδωσαν στην ΠΓΔΜ πάτημα για να σύρει την Ελλάδα στο Δικαστήριο της Χάγης, δίνοντας τη δυνατότητα σε ένα «τεχνικό» όργανο να βγάλει μια απόφαση πολιτική αλλά με νομικό μανδύα ερμηνεύοντας με μεγάλο βαθμό υποκειμενικότητας ένα κείμενο όπως η Ενδιάμεση Συμφωνία σε ένα θέμα με πολιτικές αλλά και σημαντικές εθνικές προεκτάσεις για την Ελλάδα. Άλλωστε η ΠΔΓΜ δεν είχε τίποτα να χάσει αφού η απόφαση του Βουκουρεστίου ήταν ήδη αρνητική γι’αυτήν. Ας μη ξεχνάμε οτι για διάφορους λόγους τα μεγάλα συμφέροντα θέλουν την ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ (Αγορά όπλων, πρόθυμα στρατεύματα για τις επιχειρήσεις στο Αφγανισταν κλπ ωστε να μειωθούν οι Αμερικανικές απώλειες σε στρατιώτες, διεύρυνση της Συμμαχίας κλπ). Αν μη τι άλλο, αν θέλει η Ελλάδα να εμποδίσει την ένταξή τους θα πρέπει να το κάνει με το σωστό τρόπο.

Το μεγάλο ερώτημα είναι εαν η απόφαση του δικαστηρίου μπορεί να επηρεάσει μελλοντικά την απόφαση της συνόδου του NATO το 2008 που υιοθέτησε ομόφωνα την ελληνική θέση: «Πρόσκληση μετά απο λύση στο όνομα». Για παράδειγμα, στην επόμενη σύνοδο του NATO ένα σενάριο θα μπορούσε να είναι η μεταστροφή των κρατών-μελών απο το ομόφωνο «όχι ένταξη πριν τη λύση στο όνομα» στο ομόφωνο (πλην Ελλάδας) «ναι» στηριζόμενα στην απόφαση του δικαστηρίου που θεώρησε καταχρηστικό το βέτο της Ελλάδας. Σε αυτή την περίπτωση η Χώρα μας θα βρισκόταν με την πλάτη στον τοίχο εφόσον δεν θα είχε πλέον δικαιολογία να μπλοκάρει την ένταξη λόγω του ονόματος.

Ολόκληρη η απόφαση του ΔΔΧ ΕΔΩ